Europa’s mooiste Centrale Bibliotheek ligt in Utrecht



In de hal van wat ooit het Hoofdpostkantoor van Utrecht was, staat een enorme vleugel. Bezoekers mogen hier vandaag hun talenten ten gehore brengen. Twee meisjes van een jaar of tien spelen het intro van de Harry Potterfilms. En dat is bijzonder toepasselijk voor deze opening van wat één van Europa’s mooiste Centrale Bibliotheken moet gaan worden. In 2018 zal Bibliotheek Utrecht hier als een feniks uit haar as herrijzen.

Namens Webbieb krijg ik een rondleiding door dit rijksmonument, vooral beroemd vanwege de paraboolvormige bogen in de centrale hal. Opgeleverd in 1924 door architect Joseph Crouwel voor de PTT; Staatsbedrijf der Posterijen, Telegrafie en Telefonie. In een tijd dat telefoneren via een telefooncentrale een opkomende trend was. Dat kun je je nu nauwelijks voorstellen maar de PTT legde omwille van die trend vanuit dit Hoofdkantoor ellenlange dikke ondergrondse kabels aan naar verschillende plekken in Utrecht.

Verder in de tijd stond ik hier tot 2011 nog in lange wachtrijen om geld op mijn rekening te storten of andere inmiddels overbodige handelingen dankzij de digitale revolutie te doen. Het wachten was overigens nooit een straf. Verre van dat. Kan mijn mobiele telefoon mij tegenwoordig flink afleiden van mijn directe omgeving, je moet behoorlijk afwezig zijn om niet onder de indruk te zijn van dit monumentale gebouw met haar symbolische architectuur in Amsterdamse Schoolstijl. De 17 meter hoge centrale hal is een parel, een ware kathedraal in de binnenstad van Utrecht. De zes zwarte beelden van Belgisch hardsteen die er in pronken zijn juwelen op zich. Elk beeld vertegenwoordigt een continent en daarmee wat ooit de missie was van de PTT; mensen en continenten met elkaar verbinden door middel van communicatie.
Als storyteller en scriptschrijver mijmer ik graag weg bij dat idee. Hoeveel liefdevolle, spannende, geheime, gruwelijke, inspirerende en moedige verhalen moeten hier in dit gebouw hun reis zijn begonnen of hebben vervolgd? Immens veel. En zal de bibliotheek dat evenaren?


Konden al die verhalen vóór 1924 slechts via postkoetsiers en duiven hun weg gaan, met de komst van dit Postkantoor zette ook globalisering voet aan wal. De beelden in de centrale hal zijn daar een mooie metafoor voor. De maagd in het schitterende glas-in-loodraam boven de hoofdingang kijkt naar de opvliegende postduiven, alsof zij wisten dat hun tijd gekomen was.

Bibliotheek Utrecht wil de missie van de PTT vanaf de opening in 2018 voortzetten. Zoals de PTT continenten verbond, zo wil de bibliotheek mensen met elkaar verbinden. Een ontmoetingsplek zijn, vertelt directeur Ton van Vlimmeren op deze ochtend. Met een bibliotheekcafé, een kinderatelier, een auditorium, een medialab en E-lounge, een Skoolzone voor basis- en voortgezetonderwijs. Een plek voor voorstellingen, exposities, debatten, colleges, vergaderen en ontmoeten. Een centrum voor kennis en inspiratie met een ‘bruisend cultureel hart’, en een ‘must do when visiting Utrecht’ voor de toerist. Op de website van Bibliotheek Utrecht vind je een filmpje waarin de directeur meer vertelt over de bibliotheekplannen. Daar vind je trouwens ook een virtuele reis door het gebouw in huidige staat. Beide zijn aanraders, maar die laatste alleen voor mensen met  zeebenen…



Van Vlimmeren – deze dagen om verschillende redenen in het nieuws – opent na de rondleiding officieel het Open Huis samen met wethouder Jeroen Kreijkamp voor iedereen die geïnteresseerd is. In de hal sfeerimpressies en plattegronden van de toekomstige bibliotheek. Het ziet er indrukwekkend uit. En er is sympathieke muziek. Onder meer de Band Zonder Verblijfsvergunning (bestaande uit verschillende in Utrecht opgevangen vluchtelingen) verzorgt een bijzonder muzikaal optreden. Op allerlei plekken in de hal kunnen mensen hun ideeën over de toekomstige bibliotheek achterlaten via een tekening of geschreven bericht. Of zich opgeven voor één van de speciale denktanks Taal & Literatuur, Ontmoeten & Delen, Werken & Studeren, Experimenteren & Creëren of Leren & Informeren. In de zaal achter de hal staat een verdekt opgestelde Babbelbox. In de box mag je een videoboodschap achterlaten over jouw ideale bibliotheek. Het is er erg stil. Ik kijk om me heen maar ik zie niemand. Even moet ik denken aan een project dat ik in 2011 bedacht en begeleidde voor bibliotheek Zeist. Als ervaringsdeskundige met participatieprojecten maar ook als filmmaker weet ik dat mensen niet makkelijk hun verhaal doen. Zeker niet voor een camera. Daarvoor heb je enthousiastelingen nodig die hen over de streep trekken. En een vooropgezet plan. Eenrichtingsverkeer is hierbij niet voldoende. Zoals met de meeste projecten trouwens. Tweerichtingsverkeer vraagt oprechte, doelgerichte interesse, enthousiasme en passie. De prachtige symboliek van de architectuur van dit gebouw weet dat uit te dragen: voor de oplettende toeschouwer blijft dat niet bij eenrichtingsverkeer. De plannen van Bibliotheek Utrecht zien er wat dat betreft veelbelovend uit. Als zij dit ook weet uit te dragen door middel van haar activiteiten en haar medewerkers, dan vind je mij vanaf 2018 in elk geval op de Neude!

Impressie in 2018. Als je goed kijkt zie je mij zitten.